Tarihi, kültürel ve doğal güzelliklerini itinayla koruyan Göynük’e özgü bir tür başörtüsü olan ve 2016’da Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından tescillenen tokalı örtme, belediye bünyesindeki El Sanatları Eğitim Merkezinde dokunuyor.
Unutulmaya yüz tutmuş el sanatının yaşatılması için kursların da verildiği merkezde yaklaşık 2 ay süren eğitimlere katılan 18-60 yaş aralığındaki kadınlar, usta öğreticiler gözetiminde tezgahlarda tokalı örtme dokuyor.
Bir geleneği yaşatmalarının yanı sıra satışından gelir de elde eden kadınlar, her bir motife mutluluklarını, hüzünlerini, sevgilerini ve özlemlerini işliyor.
Göynük Belediyesi El Sanatları Eğitim Merkezi eğitmeni Merve Akı, AA muhabirine, İŞKUR işbirliğinde yaklaşık 10 yıldır devam eden kurslarda 150’yi aşkın kadına eğitim verdiklerini söyledi.
Eğitim alan kadınların evinde dokuduğu tokalı örtmeleri Göynük esnafı aracılığıyla turistlere sattığını anlatan Akı, “Kursiyerler bu döngüyle hem unutulmaya yüz tutmuş el sanatının geleceğe aktarımına hem de aile ekonomisine katkı sağlanmış oluyor.” diye konuştu.
Akı, “tokalı örtme” isminin, örtü üzerindeki kısa kenar saçaklarına bağlanan kırmızı püsküllere yörede “toka” denilmesiyle ilgisinin bulunduğunu işaret ederek şunları kaydetti:
“Tokalı örtmenin yapım aşaması oldukça meşakkatli. Tezgaha girmeden önceki kısım oldukça önemli. Pamuk ipliği kullanıyoruz. Bürümcük, kıvrak dediğimiz bir ip ve pamuktan yapılıyor, düğümlü bir yapısı var. Bunu direkt tezgaha taktığımızda düğümlenerek kopabiliyor. Biz bunu önce unla pişiriyoruz. Unla çirişleme işlemini yaptıktan sonra çividen çiviye gerdirerek çözgüsünü yaptırıyoruz. Çözgü sonrasında top haline getirip dokuma tezgahımıza takıyoruz.”
Dokuma tezgahının başına geçen kadınların duygularını motiflere yansıttığını dile getiren Akı, “Tokalı örtünün alınlık dediğimiz kısmında koyu desenler varsa ‘mutsuzum, üzgünüm’ şeklinde mesaj veriliyor. Halk arasında o kadına ona göre davranılıyor. Daha canlı renkler varsa ‘mutluyum, neşeliyim’ anlamına geliyor. Desenlerde yüzük taşı var ise sözlü veya nişanlı, mezar taşı var ise matemli, asker başı var ise eşinin, oğlunun asker olduğu biliniyor, o şekilde davranılıyor.” ifadesini kullandı.
