Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. İlker Yılmaz hastalıkla
ilgili şu bilgileri verdi;
El, ayak ve ağız hastalığı özellikle 5 yaş altı çocuklarda
görülen oldukça bulaşıcı bir viral hastalıktır. Nadiren daha büyük çocuklarda
ve yetişkinlerde de hastalık görülebilmektedir. Ateş, boğaz ağrısı,
iştahsızlık, halsizlik bulguları ile birlikte ağız içerisinde ve ağız
çevresinde, avuç içi ve ayak tabanında görülen döküntüler ile karakterize bir
klinik tablodur. Döküntüler kırmızı, yuvarlak lezyonlar şeklinde olabildiği
gibi bazen içi sıvı dolu veziküller şeklinde de görülebilmektedir. El, ayak ve
ağız hastalığı çoğunlukla kendi kendini sınırlayan, ağır hastalık tablosuna
neden olmayan bir viral hastalıktır. Hastalar 7 ile 10 gün içerisinde gelişen
tüm bulguların kaybolması ile tamamen iyileşir. Oldukça nadir bir komplikasyon
olarak viral veya aseptik menenjit kliniğine neden olabilmektedir.
Hastalığın etkenleri ve tanısı;
El, ayak ve ağız hastalığı etkenleri enterovirüs genusu
içerisinde yer alan coxsackievirus, echovirus ve enteroviruslerdir.
Coxsackievirus A16 ve Enterovirus 71 el, ayak ve ağız hastalığı en sık görülen
subtipleridir. El, ayak ve ağız hastalığı her yıl özellikle ilkbahar ile
sonbahar başı arasında görülmektedir. Hastalığın tanısı tüm dünyada
yaygın olarak hastanın yaşı, klinik bulguları, döküntülerin özellikleri ve
döküntülerin bölgesel dağılımı ile klinik olarak konulmaktadır. Bununla
birlikte beklenenden daha fazla vaka görülmesi veya hastalığın oldukça nadir
görülen aseptik menenjit gibi komplikasyonlarından şüphe edilmesi durumunda,
tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de nazofarengeal örnekler, döküntü
içerisindeki sıvı ve gayta örneklerinden hastalığın laboratuvar tanısı
yapılabilmektedir.
Hastalık yayılımı ve önlenmesi;
Virüs enfekte kişilerin nazofarengeal sekresyonları,
veziküler döküntü içerisindeki sıvıda ve gaytada bulunur. Solunum yolu,
fekal-oral ve temas ile enfekte kişilerden duyarlı kişilere yayılım gösteren
oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle hastalığın ilk haftasında bulaş
oranı en yüksektir. Mümkün ise hasta olan kişinin semptomatik dönemde yayılımı
önlemek için evinde kalması, duyarlı kişiler ile temas etmemesi önerilmektedir.
Duyarlı kişilerin bulaşı önlemek için su ve sabunla sık sık el yıkamaları, sık
temas edilen yüzeyleri uygun şekilde dezenfekte etmeleri, temas ile kontamine
olan objeleri, oyuncakları uygun şekilde dezenfekte etmeleri, ortak çatal,
kaşık kullanımından ve yakın temastan (sarılma, tokalaşma) kaçınmaları
gerekmektedir.
Hastalığın tedavisi;
El, ayak ve ağız hastalığından korunmada etkinliği ve
güvenilirliği kanıtlanmış bir aşı yoktur ve tedavisi için özel bir ilaçta
bulunmamaktadır. Çoğunlukla hastalığın hafif semptomlar ile seyretmesi ve kendi
kendine düzelmesi gözlenmektedir. Bununla birlikte gereken hastalarda, mevcut
semptomları hafifletmek için ağrı kesici ve ateş düşürücülerin kullanımı, boğaz
ağrısını azaltmak için gargara ve spreylerin kullanımı önerilmektedir. Yeterli
sıvı ve beslenme desteği alamayan çocuklarda gerekli sıvı ve beslenme desteği
yapılmalıdır.
Ülkemizde güncel durum;
Hastalık son 5-6 yıldır görülme sıklığında artış görülmemktedir.
Bunun nedenleri arasında hastalığın yeni bilinen bir hastalık olması ateşli
dönemden birkaç gün sonra taın koydurucu belirtilerin ve döknütülerin ortaya
çıkması bu süre zarfında bulaştırıcılığın yüksek olması söylenebilir. Ayrıca
hastalığın insidansında artış nadir görülen komplikasyonların da(aseptik
menenjit ve pnomoni gibi) görülmesini artırmaktadır. Bu nedenle hastalığın
tanısını saptayan hekimin komplikasyonlar konusunda daha dikkatli olması
gerekmektedir.
